เกียวโต ระกุชิกัน

ผมรู้สึกสัมผัสและได้หายใจเอาจิตวิญญาณของ วาชิ(Washi) ศิลปะการทำกระดาษแบบญี่ปุ่นที่มีอายุยืนนานถึง 1500 ปี ในบ้านหัตกรรมแบบญี่ปุ่นอันตั้งอยู่ในเกียวโตแห่งนี้ ผมรู้สึกได้ถึงเส้นสายแห่งชีวิตของต้นหม่อนโคโซ (Kozo mulberry) ในฐานะที่เป็นส่วนผสมของใยกระดาษ และผมยังรู้สึกได้ถึงน้ำแร่บริสุทธิ์ของเกียวโตที่ไหลรินผ่านมือของผมในบ้านหัตกรรมที่กำลังจัดงานฝึกทำกระดาษแห่งนี้ด้วย

มันเป็นการยากที่จะจินตนาการกลับไปเมื่อไม่กี่นาทีที่แล้ว ที่ผมยังอยู่ในใจกลางของศาลากลางจังหวัดเกียวโต อันเต็มไปด้วยความเร่งรีบและอึกทึก แต่ในขณะนี้แหล่งพลังงานของชีวิตแห่งป่าเขียวขจีนั้นอยู่กับผมในห้องโถงแห่งการทำกระดาษนี่  

วันนี้ผมได้มีโอกาสที่จะเรียนรู้การทำกระดาษจากตัวของท่านอาจารย์เอง ท่านมีชื่อว่า โยชิโร่ อูเอมูระ (Yoshizo Uemura) เป็นเจ้าของร้านระกุชิกันซึ่งยังดูแข็งแรงในวัยเก้าสิบกว่าปี ในฐานะที่ตัวท่านเองเป็นลูกหลานของผู้ก่อตั้งการทำกระดาษแบบวาชิดั้งเดิม เป้าหมายของท่านคือการอนุรักษ์และสนับสนุนศิลปะวาชิ เพื่อให้ศิลปะนี้ยังคงอยู่และเพื่อให้เราได้ชื่นชมกันได้ต่อไปอีกนานเท่านาน 

ท่านได้ทุ่มเทแรงงานด้วยความรักเป็นเวลากว่าทศวรรษในการบันทึกประวัติอันมีชีวิตของศิลปะแบบวาชิในประเทศญี่ปุ่น  ผู้ผลิตกระดาษไล่เรียงจากฮกไกโดจนมาถึงโอกินาว่าได้มีส่วนร่วมในการทำให้เกิดสารานุกรม 12 ฉบับซึ่งตีพิมพ์ในจำนวนจำกัด อันมีชื่อว่า 

"จิตวิญญานของญี่ปุ่น - กระดาษญี่ปุ่นชั้นเลิศแห่งสหสวรรษที่สอง" ตั้งแต่ที่ท่านได้ริเริ่มโครงการนี้ อาจารย์ที่เป็นศิลปินวาชิหลายชีวิตได้จากโลกนี้ไป ดังนั้นนี่อาจจะเป็นสารคดีเพียงชิ้นเดียวที่แสดงถึงศิลปะการทำกระดาษแบบวาชิที่เป็นเอกลักษณ์ที่สุด  คุณอาจจะเคยเห็นบทสรุปใจความสำคัญลักษณะนี้ในแกลอรี่ทั่วโลก อย่างเช่นในพิพิธภัณฑ์ลูฟวร์ หรือพิพิธภัณฑ์สมิธโซเนียน แต่ไม่มีที่ใดที่ทำให้รู้สึกเหมือนกำลังได้กลับบ้านไปสู่ต้นกำเนิดแห่งความงดงามได้อย่างที่นี่อีกแล้ว 

สิ่งที่ผมยังไม่ได้ตระหนักจนกระทั่งถึงวันนี้ก็คือ กระดาษแบบวาชินั้นสามารถทำขึ้นให้กันน้ำและไฟได้ โดยการจุ่มกระดาษลงในน้ำมันหลายชนิดรวมถึงสารทนไฟ  ท่ามการนิทรรศการที่จัดแสดงนั้นมีเสื้อทนไฟที่ทำขึ้นแบบวาชิ โดยถูกนำไปใช้ในเทศกาลไฟของวัด นารา โตไดจิ (Nara’s Todaiji) คุณจะเห็นรอยเขม่าควันสีดำบนพื้นผิวของเสื้อ แต่ไม่มีการเผาไหม้ 

ในฐานะที่ทั้งสวยงามและน้ำหนักเบา วาชินั้นจึงถือเป็นของขวัญในอดุมคติในขณะที่คุณกำลังเดินทางท่องเที่ยว  มีศิลปะแบบวาชิหลายแบบที่คุณสามารถเลือกซื้อได้ ไม่ว่าจะเป็น คินคาราวาชิ - กระดาษที่มีพื้นผิวแบบหนังสีน้ำตาลเข้ม โชจิกามิ-กระดาษสำหรับประตูเลื่อนแบบญี่ปุ่น โฮโซชิ-กระดาษสำหรับเขียน โชชินกามิ-กระดาษสำหรับทำโคมไฟ คาซะกามิ-กระดาษสำหรับทำร่ม นิงเกียวชิ-กระดาษสำหรับทำตุ๊กตา หรือแม้แต่ เซนเมนชิ-กระดาษสำหรับทำพัดกระดาษ 

คุณสามารถสูญเสียความเป็นตัวเองให้กับความงามของศิลปะแบบวาชิทั้งสี่ชั้นที่จัดแสดงไว้รวมถึงร้านค้า อันเปรียบเสมือนถ้ำของอะลาดินสำหรับคนที่มีใจรักกระดาษ  ซึ่งกระดาษในทุกประเภทของการออกแบบ วัสดุนั้นมีไว้สำหรับตกแต่งบ้าน หรือแม้แต่จะเป็นศิลปะในตัวของมันเองก็ยังได้  มีลิ้นชักเป็นร้อยๆที่เชื้อเชิญให้คุณค้นพบความเป็นวาชิด้วยตัวของคุณเอง ซึ่งไม่มีการจัดแสดงที่ไหนอีกแล้วนอกจากที่นี่ 

คุณยังสามารถรื่นรมย์ไปกับการฝึกการทำกระดาษแบบวาชิที่ทั้งสนุกและสามารถทำได้ทุกวัย ในฐานะที่กระดาษแบบวาชินั้นมาจากสารอาหารที่หล่อเลี้ยงอยู่ในต้นไม้ จึงทำให้รู้สึกว่ากระดาษนั้นยังมีชีวิตอยู่เพียงแค่เพียงเปลี่ยนรูปร่างไปเท่านั้น และวิธีการที่ดียิ่งกว่าในการรู้สึกสัมผัสและหายใจเอาศิลปะที่มีชีวิตแบบนี้เข้าไป  ก็คือการทำกระดาษด้วยตัวของคุณเอง ให้คุณได้สัมผัสถึงเส้นใยและรับรู้ถึงน้ำที่ไหลรินผ่านมือของคุณ นอกจากนี้คุณยังจะได้เรียนรู้แม้กระทั่งเพลงของการทำกระดาษอีกด้วย !