ขึ้นรถมา 15 นาทีจากสถานีเซนไดและเดินมา 10 นามีจากนางามาชิ มินามิคุณจะสามารถย้อนเวลาไป 20,000 ปีได้ จงลืมญี่ปุ่น "แบบพื้นเมือง" ไปซะ เพราะที่พิพิธภัณฑ์หลุมขุดค้นโทมิซาวะคุณจะได้สัมผัสชีวิตและธรรมชาติของญี่ปุ่นในช่วงสมัยของยุคน้ำแข็ง
โทมิซาวะเป็นชื่อถิ่นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์ เมื่อหลายสิบปีก่อนได้มีการค้นพบ "ป่าบึงส่วนที่เหลืออันประกับไปด้วยต้นสนเขาและบริเวณพักแรมของมนุษย์ยุคหินเก่า" เพื่อปกป้องกาารค้นพบอันแสนล้ำค่านี้ จึงได้มีการสร้างพิพิธภัณฑ์อยู่ด้านบน รอบข้าง และอยู่ใต้แหล่งค้นพบ ตัวอาคารเป็นกึ่งพิพิธภัณฑ์และแคปซูลเวลา ช่วยปกป้องนิทรรศการใต้ดินด้วยซิลิคอนเคลือบพิเศษเสริมเข้าไปในพื้นที่ควบคุมสภาวะอากาศและกำแพงหนาที่ขยายบริเวณใต้ดินออกไปสิบเมตรเพื่อป้องกันความเสียหายจากน้ำ และตัวอาคารเองก็เป็นป้อมปราการแห่งสถาปัตยกรรมสร้างสรรค์ ที่นักท่องเที่ยวมาชมด้วยความกระหายใคร่รู้ว่ามีสิ่งใดอยู่ด้านใน
หลังเดินผ่านโถงเล็ก ๆ จากทางเข้าใต้ดินก็ถึงแล้ว ชั้นหนึ่งทั้งชั้นบรรจุไปด้วยหลุมขุดค้นโทมิซาวะขนาดใหญ่ทั้งหมด ต้นไม้ ราก ดินแข็ง และหลักฐานของมนุษย์ยุคหินเก่าในบริเวณพักแรมก็สามารถชมได้ที่นี่ ถ้าอยู่ตรงนี้นานพอก็จะถึงเวลาฉายภาพยนตร์ตามตารางพอดี ซึ่งจะรู้ได้จากตอนที่ทั้งห้องเริ่มมืดลงและทำให้ทั่วบริเวณตกอยู่ในแสงประหลาด หน้าจอตรงกำแพงถูกฉายด้วยภาพป่ายุคน้ำแข็ง ภาพยนตร์เรื่องนี้ไม่มีบทพูดหรือบทบรรยายใด แต่คุณจะได้เห็นการจำลองชีวิตมนุษย์ยุคโบราณที่ใช้ไฟดำรงชีพและสร้างเครื่องไม้เครื่องมือบนจอแทน อาจจะไม่ได้น่าสนใจเป็นพิเศษ แต่ก็สามารถใช้เป็นข้ออ้างเพื่อนั่งบนม้านั่งยาวเป็นเวลาสิบนาทีได้
ชั้นบนจะเป็นพื้นที่ให้เรียนรู้เกี่ยวกับยุคน้ำแข็งโดยละเอียด มีการแสดงให้เห็นถึงมนุษย์ในยุคนั้นที่ประดิษฐ์เครื่องมือหิน ล่าสัตว์ ก่อไฟ และสามารถอยู่รอดพ้นช่วงที่อุณหภูมิโลกลดลงต่ำมาได้ ส่วนนิทรรศการอื่นก็จะมีพืช สัตว์ หรือตัวอย่างแมลงในยุคสมัยนั้น หลายชนิดก็สูญพันธุ์ไปแล้ว ดร. โทมิซาวะเป็นมาสคอตประจำพิพิธภัณฑ์ที่จะคอยถือป้ายบอกข้อมูลถึงสิ่งที่คุณกำลังชมอยู่ เขาชื่นชอบภาษาญี่ปุ่น แต่ในหลายจุดก้จะมีข้อความภาษาอังกฤษประกอบอยู่และที่แผนกประชาสัมพันธ์ก็มีแผ่นพับภาษาอังกฤษแจกอยู่ บนชั้นเดียวกันนี้จะมีซุ้มขายของที่ระลึกเล็ก ๆ กับพื้นที่กิจกรรมให้คุณลองสร้างเครื่องมือหินของคุณเองได้
การได้จินตนาการว่าวิถีชีวิตในโลกเมื่อ 20,000 ปีที่แล้วเป็นอย่างไรไปพร้อม ๆ กับการมองลงไปยังนิทรรศการใต้ดินและหลงพลัดไปกับกระแสประวัติศาสตร์นั้นเป็นสิ่งที่จับจิตจับใจอย่างยิ่ง พิพิธภัณฑ์นี้ทุ่มเทสุดฝีมือเพื่อนำชีวิตในยุคน้ำแข็งมารอบบริเวณโทมิซาวะมาแสดงให้เราเห็น ไม่ได้เพียงแค่เกี่ยวกับชาวญี่ปุ่น แต่ยังเป็นพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ของมวลมนุษยชาติ เพราะแบบนี้ผมถึงได้ชอบมาก การได้ไปที่ที่ไม่ค่อยเกี่ยวกับญี่ปุ่นในประเทศญี่ปุ่นดูบ้างครั้งก็ดีเหมือนกัน ความรู้สึกสดชื่นยังคงก่อตัวอยู่ทั่วผืนป่ายุคน้ำแข็งจำลองด้านนอกพิพิธภัณฑ์ยาวไปจนถึงสถานี
