ดอกไม้อีควิน๊อกซ์กับการเกี่ยวข้าว

ในฤดูใบไม้ร่วงซึ่งเป็นฤดูเก็บเกี่ยว ทุกๆ สถานที่ในญี่ปุ่นเป็นสถานที่ที่ดีที่ควรไปชม ระหว่างทางที่ไปยังจุดหมายปลายทาง คุณจะพบกับนาข้าว ที่ต้นข้าวเริ่มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลืองและสีน้ำตาล จู่ๆ ก็มีดอก Higanbana "ดอกไม้ของ higan" ปรากฎตัวขึ้นตามคันนา ดอก Higanbana มีชื่อภาษาอังกฤษว่า spider lilies หรือ hurricane lilies ส่วนมากจะมีสีแดงสด แต่บางชนิดก็มีสีแดง-ขาว และคุณอาจจะเจอสีที่หายากเช่นสีเหลืองหรือสีขาว

Higan ในภาษาญี่ปุ่นหมายถึง "อีกฝั่งหนึ่ง" ซึ่งเป็นฝั่งตรงกันข้ามกับฝั่งของชีวิตในทุกๆ วัน ซึ่งในความหมายของพุทธศาสนาหมายถึง “จิตตื่น” ช่วงเวลาอีควิน๊อกซ์ (equinoxes) วันหยุดประจำชาติของญี่ปุ่นจะเรียกว่า higan เป็นช่วงเวลาที่มีความสมดุล อากาศไม่ร้อนหรือหนาว ช่วงเวลากลางวันและกลางคืนก็เท่าเทียมกัน อีควิน๊อกซ์ของฤดูใบไม้ร่วง คือช่วงที่ฤดูร้อนได้สิ้นสุดลง และฤดูใบไม้ร่วงก็เริ่มต้นขึ้น พระอาทิตย์ขึ้นตรงเปะทางทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตก ในช่วงเวลาเช่นนี้เหมือนกับว่า higan ได้พยายามที่จะเตือนเราว่า ถึงแม้เราจะมีความแตกต่างกัน แต่เราทุกคนก็มีการเชื่อมต่อกัน เพราะชีวิตที่มีอยู่ในตัวเราแต่ละคน

เป็นเพราะดอก higanbana มีสีแดงสดดุจสีเลือด ปรากฏตัวในช่วงเวลาพิเศษของปี และหัวที่เป็นพิษ ทำให้มีการเชื่อมโยงกับความตาย ถึงแม้จะมีดอกที่สวยสดงดงามเพียงไร ก็ไม่มีใครเก็บหรือให้เป็นของขวัญแก่กัน ดอก higanbana มักจะพบมากตามคันนา ซึ่งนิยมปลูกเพื่อเป็นการขับไล่ศัตรูพืช นอกจากนี้ยังมีคำกล่าวกันว่า ในปีที่ข้าวในนาล้มเหลวและอาหารขาดแคลน หัวของ higanbana ก็ยังสามารถนำมารับประทานได้ ถ้าผ่านกรรมวิธีการกำจัดพิษโดยการแช่น้ำ

สิ่งที่มาพร้อมกับดอก higanbana คือการเก็บเกี่ยวข้าว การเก็บเกี่ยวข้าวในญี่ปุ่นจะแตกต่างจากการเก็บเกี่ยวของฟาร์มใหญ่ในทวีปอเมริกาเหนือ นาข้าวของญี่ปุ่นมักจะมีขนาดเล็ก เกษตรกรส่วนใหญ่จะทำนาเป็นอาชีพเสริม และมีที่นากันในจำนวนจำกัด ถึงแม้ว่าส่วนใหญ่จะเก็บเกี่ยวด้วยเครื่องยนต์ แต่ก็มีบางแห่งที่ทำกันในครอบครัวจะเก็บเกี่ยวข้าวด้วยมือ อาจจะเป็นการใช้แรงงานและค่าใช้จ่ายสูง แต่มันก็ให้ความรู้สึกพิเศษที่เชื่อมโยงระหว่างการเก็บเกี่ยวข้าวด้วยมือและการนำข้าวไปสู่โต๊ะอาหารของครอบครัว การเพาะปลูกข้าวเป็นหัวใจของอารยธรรมโบราณของญี่ปุ่น และเราสามารถลิ้มรสวัฒนธรรมได้จากข้าวแต่ละคำที่เรากิน ครอบครัวที่ปลูกข้าวเองทั่วประเทศญี่ปุ่นมีอยู่ประมาณสองล้านกว่าครอบครัว

ผมคิดว่านาข้าวเล็กๆ มีเสน่ห์ดึงดูดใจมาก แต่นาข้าวใหญ่ๆ ก็น่าสนใจเหมือนกัน เมื่อใดก็ตามที่คุณเห็นรถกำลังเกี่ยวข้าวในนา ให้คอยดูนกน้อยใหญ่ที่คอยตามหลังรถ เพื่อกินข้าวที่เหลือจากการเก็บเกี่ยว ในนาข้าวที่มีขนาดเล็กคุณจะเห็นแผงไม้ที่ใช้ตากข้าวให้แห้ง

หากคุณเข้าไปในร้านค้าหรือร้านอาหารในต้นฤดูใบไม้ร่วง อย่าพลาด ชิน-ไม (shin-mai) ข้าวใหม่ที่แสนอร่อย